سرمقاله/ حقوق شهروندی مطالبه گری می خواهد

حمیدرضا مرادیان
شهروندی تکامل شهرنشینی است و زمانی تحقق پیدا می‌کند که فرهنگ شهری در شرایط مطلوبی قرار داشته باشد. شهروندان هنگامی که به حقوق یکدیگر احترام بگذارند و رعایت کنند و به مسئولیت های خویش در شهر و اجتماع خود عمل کنند در واقع شهروند شده‌اند، شهروند عضوی از یک شهر است که در آن زندگی می کند و به قوانین و مقررات آن شهر احترام گذاشته و عمل می‌کند. این قوانین، مقررات، وظایف و مسئولیت هایی را به شهروند یادآوری می کند که در قانون از قبیل پیش بینی و تدوین شده است. از نظر حقوقی جامعه نیازمند وجود قوانین و مقرراتی است که روابط کسب و کار مالکیت ها ساخت و ساز رانندگی و حتی مسائل خانوادگی و .... را در نظر گرفته و ساماندهی می‌کند. منشور حقوق شهروندی به رابطه مردم یک شهر حقوق و تکالیف آنان در برابر یک شهر دیگر شهروندان و اصول ها، هدف ها و وظایف به‌خوبی و به روشنی توجه ویژه دارد. همچنین نحوه اداره امور شهر توسط مسئولین و مدیران و کیفیت نظارت بر رشد هماهنگ یک شهر را می‌توان به عنوان مهمترین اصلی دانست که در حقوق و قوانین و وظایف شهروندی تعریف شده است . حقوق شهروندان امتیازات یک طرفه ای نیستند که تنها شهروندان یک شهر مکلف به انجام و رعایت آن باشند بلکه وظیفه تامین آن حقوق بر عهده مدیران شهری دولت و هم حاکمیت است، بنابراین به مجموعه مسئولیت های شهروندان در برابر جامعه و حاکمیت در برابر مردم را حقوق شهروندی می گویند. شهروند چه کسی است؟ آیا هر کسی که در شهر زندگی می‌کنند شهروند محسوب می‌شود؟ چه تفاوتی بین شهروند شهرنشین وجود دارد؟ شهروند وقتی تحقق پیدا می‌کند که همه افراد یک جامعه از کلیه حقوق اجتماعی شان بهره مند باشند و بتوانند از فرصت کار و تلاش، آموزش، تفریح، مسکن، پیشرفت های اجتماعی و اقتصادی یکسان استفاده کنند....
ضمن اینکه شهروندان از شهر جدا نبوده و نیستند و همانند اعضای یک جامعه در فعالیت‌های اجتماعی مشارکت می کنند و خود را در برابر حقوقشان مسئول می دانند. شهروندی حرکت جمعی است که در آن همه ساکنان یک شهر برای اداره هرچه بهتر محله و شهرشان تلاش می‌کنند رویکردی که می تواند تفاوت بین یک شهرنشین و شهروند را نشان دهد.
از سوی دیگر شناخت حقوق و تکالیف شهروندی از دیگر مسائل بسیار مهم و زندگی شهروندی ماست چطور می توانیم شهروند باشیم اما از حق و حقوق و تکلیفشان مطلع نباشیم و ما در تحقق این تکالیف نقش نهادهای مدنی ، قانونگذار و مدیریت شهری بسیار مهم نی باشد. در کنار حقوق شهروندی که در قانون پیش‌بینی شده همه شهرداری‌های شهرهای پیشرفته دنیا منشوری را به عنوان حقوق شهروندی تدوین کرده‌اند و همه از شهروندان گرفته تا نهادهای که حرم مدیریت شهری را تشکیل می‌دهند موظف به رعایت این منشور هستند. یکی از بندهایی که در حقوق شهروندی از نظر قانون مدنی و سیاسی بسیار مهم بوده منع تبعیض است بدین معنا که ویژگی هایی مانند جنسیت، مذهب، قومیت، نژاد، رنگ و طبقه آنها نباید باعث تبعیض میان افراد شده و آنها را از حقوق شهروندی خود محروم نماید.
بطور کلی حقوق شهروندی را می توان مجموعه قواعد حاکم بر روابط اشخاص در جامعه تعریف نمود نکته قابل توجه این است که حقوق شهروندی به افرادی تعلق می یابد که تابعیت یک کشور را داشته باشند.
حقوق شهروندی یک اصل است که باید برای حفظ جامعه رعایت شود و بدون رعایت آن نمی‌شود به یک جامعه‌ی ایده آل رسید و اما اهمیت حقوق شهروندی به حدی است که رابطه نزدیکی با جایگاه حاکمیت پیدا می‌کند در جامعه ای که افراد به حقوق و تکالیف خود آگاهی کامل داشته باشند و حریم یکدیگر را رعایت کنند آن جوامع استحکام و مشروعیت بیشتری برخوردار است و البته در جوامعی که حاکمان نماینده واقعی مردم باشند و مسئولان با شایستگی و لیاقت بر مسند قدرت تکیه زده باشند و در راه تبیین و رعایت حقوق شهروندان گام برخواهند داشت.
معمولی شهروندی وقتی تحقق می یابد که به همه افراد یک جامعه از کلیه حقوق مدنی و سیاسی برخوردار باشند و همچنین به فرصتهای مورد نظر زندگی از حیث اقتصادی و اجتماعی دسترسی آسان داشته باشد، ضمن اینکه شهروندان به عنوان اعضای جامعه در حوزه‌های مختلف مشارکت دارند و در برابر حقوقی که دارند مسئولیت هایی را نیز در راستای اداره بهتر جامعه و ایجاد نظم برعهده گیرند و شناخت این حقوق و تکالیف نقش موثری در ارتقاء شهروندی و ایجاد جامعه بر اساس نظم و عدالت دارد از جمله این حقوق شهروندی حق حیات و سلامت حق کرامت و برابری، حق آزادی و امنیت، حق مشارکت در تعیین سرنوشت، حق اشتغال، حق رفاه و آموزش، حق دسترسی به فضای مجازی، حق تشکیل خانواده، حق مسکن، حق مالکیت حق اشتغال، حق تابعیت و اقامت و حق برخورداری از دادخواهی عادلانه که باید هر شهروندی از آن برخوردار باشد‌. تا زمانی که حقوق شهروندی به درستی تبیین و آموزش داده نشود شکی نیست که زندگی در شهرها آرامش و سلامت لازم را نخواهد داشت، نگاه ناقص به حقوق شهروندی و تلاش برای رعایت قسمتی از این حقوق در مقابل نادیده گرفتن بخشی دیگر از آن نه تنها در زمینه اجرا تحقق نمی‌یابد بلکه کلیات حقوق شهروندی را نیز مخدوش می‌سازد به امید روزی که همه شهروندان و هموطنان مان از این حقوق به طور کامل برخوردار باشند. به امید کرمانشاهی آباد...
گزارش از حمیدرضا مرادیان